Droga Krzyżowa – to nabożeństwo nawiązujące do przejścia Pana Jezusa od pretorium Piłata na wzgórze Golgoty. Męka rozważana jest w 14 symbolicznych stacjach. Pismo Święte nie zawiera dokładnej trasy Drogi Krzyżowej, a tylko 9 spośród 14 stacji ma swą podstawę w ewangelicznych opisach męki Pańskiej. Wiadomo z relacji pozaewangelicznych, ze trasa skazanych na ukrzyżowanie przebiegała najruchliwszymi ulicami miasta (Starej Jerozolimy). Skazańcy nieśli zazwyczaj tylko poprzeczną belkę krzyża, którą potem umieszczano na pionowym palu znajdującym się na stałe na niewielkim, pięciometrowym wzniesieniu za murami miasta, zwanym Golgotą.
Kult miejsc związanych z drogą Chrystusa z krzyżem na Golgotę nasilił się dzięki wyprawom krzyżowym (XI – XIII wiek) oraz przyjazdom pielgrzymek do Ziemi Świętej z różnych zakątków świata. Po zdobyciu Jerozolimy w 1099 r., przez krzyżowców przy okazji budowy świątyń próbowano już zlokalizować miejsca upamiętniające mękę i drogę krzyżową Chrystusa.
W 1320 r., Franciszkanom powierzono troskę o miejsca związane z życiem i działalnością Jezusa w Ziemi Świętej. To oni oprowadzali pątników po drodze krzyżowej nie ustalając jednak ostatecznie lokalizacji poszczególnych zdarzeń z drogi krzyżowej Chrystusa.
Tradycyjnie wtedy odprawiano procesję w Bazylice Grobu Świętego i przechodzono wzdłuż Drogi Bolesnej. W pierwszej połowie XIV w. rozwinął się kult „dróg”, czyli przejścia Chrystusa z pretorium Piłata, gdzie zapadł wyrok, na Golgotę – gdzie został wykonany. Organizowali, też wtedy franciszkanie, którzy zajmowali się obsługą pielgrzymek i drugie nabożeństwo tzw. nabożeństwo upadków Jezusa. Z połączenia tych dwu sposobów uczczenia męki Chrystusa, z nabożeństwa upadków i kultu „dróg” powstały stacje Drogi Krzyżowej. Natomiast dopiero w XVIII wieku przyjął się w Jerozolimie zwyczaj odprawiania nabożeństwa Drogi krzyżowej w obecnym kształcie z czternastoma stacjami.
Jużwpierwszychwiekachznajdowalisięchrześcijanie,którzygrupowolubindywidualniepielgrzymowalidoZiemiŚwiętejrozważającmękęZbawicielanatychmiejscach,gdzieOnbyłmęczonyizabity. OdIVwiekuruchpielgrzymkowywyraźniesięzaznaczył.Jednakniewszyscymoglipielgrzymować.Dlategowcałymświeciechrześcijańskimstawianokrzyżeprzydrogach,nadrzekamiiwposiadłościachludzizamożnych,dokądwierzącylududawałsię,byrozpamiętywaćmękęPańską.
W okresie wypraw krzyżowych(XI-XIIIw.)pielgrzymki do Ziemi Świętej znów ożyły, a krzyżowcy budowali kaplice,wktórychprzedstawianebyływażniejszewydarzeniazmękiPanaJezusa.TakpowstałaDrogaKrzyżowa.którawnastępnychwiekach(XIV-XVII)byłajeszczebardziejrozbudowywanairozpowszechnianawróżnychkrajach. Niemożność ciągłego przebywania w Ziemi Świętej i przeżywania Drogi Krzyżowej Chrystusa – przyczyniła się do tego, że w kościołach dość wcześnie zaczęto zawieszać obrazy przedstawiające stacje Drogi Krzyżowej, obchodzić je, rozważając przy nich zdarzenia męki Chrystusa i modlić się przy nich. Drogi krzyżowe w postaci obrazów najpierw pojawiły się przede wszystkim w kościołach franciszkańskich.
Panorama of Jerusalem old city. Israel
Odwiedzanie Ziemi Świętej przez wielu pielgrzymów sprawiało, że po powrocie do domu starali się o stworzenie namiastki Jerozolimy, by łatwiej odczuć to, co przeżywali w miejscu Męki Zbawiciela. Począwszy od XV wieku w całej Europie wznoszono więc budowle przypominające jerozolimskie. Zespoły tych budowli zaczęto nazywać kalwariami.
Pierwsza Kalwaria powstała w latach 1405-1420 w południowej Hiszpanii. W naszym kraju pierwszą kalwarię w naszym kraju zawdzięczamy wojewodzie krakowskiemu Mikołajowi Zebrzydowskiemu. Po przeczytaniu książki o Jerozolimie w czasach Chrystusa dopatrzył się w swych dobrach znacznego podobieństwa terenu do położenia Jerozolimy. Wojewoda mieszkał wówczas w zamku w Lanckoronie. Sąsiednia Góra Żarek przypominała mu wzgórze Golgoty, rzeczka Skawinka – jerozolimski potok Cedron, Góra Lanckorońska – Górę Oliwną. Postanowił wybudować Kalwarię Męki Pańskiej nazwaną później Zebrzydowską. Wkrótce podobne kalwarie zaczęły powstawać w innych częściach kraju. Jedne z pierwszych to w Wejherowie, w Wambierzycach, Piekarach Śląskich, w Górze Kalwarii, w Kalwarii Pacławskiej dokąd po dzień dzisiejszy pielgrzymują ludzie z różnych stron. Obecność w tych miejscach franciszkanów, którzy opiekują się Sanktuariami Męki Pańskiej jest pięknym dziedzictwem zakonu i po dziś dzień trwającym jako wyraz pielęgnowania duchowości św. Franciszka, który w sposób szczególny był zjednoczony z cierpieniem Chrystusa poprzez swoje stygmaty.
Piotr Wojnowski OFM conv
